Praktyczne, podstawowe, wybrane informacje dla pracowników i pracodawców wynikające z przepisów Ustawy z dnia 2 marca 2020 roku, opublikowanej 7 marca 2020 roku w Dzienniku Ustaw 2020 poz. 374, o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, zwanej dalej „specustawą”.

Wprowadzone zmiany obowiązują przez 180 dni od dnia wejścia specustawy w życie (czyli od 8 marca 2020 roku).

Miejsce świadczenia pracy

Zgodnie ze specustawą pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza dotychczasowym miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Polecenie wykonywania pracy w tym trybie nie wymaga żadnej szczególnej formy. Z przepisu nie wynika czy pracownik może także wybrać pracę w tym trybie i poinformować pracodawcę o swojej decyzji. Naszym zdaniem w takiej sytuacji potrzebna by była zgoda pracodawcy na taki tryb świadczenia pracy.

Zamknięcie szkół i przedszkoli

W związku z zamknięciem placówek oświatowych w całym kraju (do 25 marca br. włącznie) z powodu epidemii COVID-19, informujemy, że ubezpieczonemu (pracownikowi) zwolnionemu od pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem do lat 8, przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni. Dotyczy to osób, których dzieci uczęszczają do szkół wszystkich stopni, przedszkoli, a także żłobków i klubów dziecięcych, zarówno publicznych, jak i niepublicznych.

Zasiłek opiekuńczy jest wypłacany za każdy dzień sprawowania opieki. Jeśli oboje rodzice dziecka do lat 8 pracują, to o dodatkowy zasiłek opiekuńczy może wystąpić jedno z rodziców. Mogą też podzielić się opieką nad dzieckiem w ramach limitu 14 dni. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicom łącznie przez 14 dni, niezależnie od liczby dzieci wymagających opieki. Zasiłek jest wypłacany przez ZUS. Skorzystanie z czasu wolnego w celu sprawowania osobistej opieki na dzieckiem oraz przyznanie stosownego zasiłku opiekuńczego następuje na podstawie oświadczenia pracownika. Oświadczenie należy złożyć do swojego pracodawcy.

Według informacji ZUS-u, wypełniając oświadczenie, można podać łączny okres opieki nad dzieckiem albo wyłączyć z tego okresu dni, w których rodzic nie był zobowiązany pracować, np. sobotę i niedzielę lub okres, gdy dziecko miało zapewnioną opiekę innej osoby.

Nie jest konieczne uzyskanie zwolnienia lekarskiego u lekarza, ani wniosek Z-15A.

Uprawnienia Głównego Inspektora Sanitarnego

Główny Inspektor Sanitarny lub działający z jego upoważnienia państwowy wojewódzki inspektor sanitarny może wydawać osobom prawnym, osobom fizycznym, jednostkom nieposiadającym osobowości prawnej oraz pracodawcom decyzje, nakładając na te podmioty różne obowiązki. W szczególności dotyczy to następujących obowiązków:

• podjęcia określonych czynności zapobiegawczych lub kontrolnych (oraz podania informacji w tym zakresie);
• dystrybucji produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych – w stosunku do hurtowni farmaceutycznych;
• dystrybucji środków ochrony osobistej – w stosunku do producentów, dystrybutorów lub importerów;
• współdziałania z innymi organami administracji publicznej.

Główny Inspektor Sanitarny może też wydawać zalecenia i wytyczne określające sposób postępowania w trakcie realizacji zadań w przypadku np. ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo w razie niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Decyzje te podlegają natychmiastowemu wykonaniu z chwilą doręczenia lub ogłoszenia. Mogą być one wydawane bez zachowania formy pisemnej, np. ustnie, i nie wymagają uzasadnienia.

Specustawa nowelizuje także na trwałe przepisy Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w tym przewiduje m.in.:

• możliwość objęcia osób zakażonych obowiązkową kwarantanną do 21 dni (dotyczy osób zdrowych, które pozostawały w styczności z osobami chorymi na choroby zakaźne);
• możliwość obowiązkowej hospitalizacji (nawet w razie podejrzenia zachorowania).

Dodatkowe obowiązki dla przedsiębiorców

Prezes Rady Ministrów, na wniosek wojewody, po poinformowaniu ministra właściwego do spraw gospodarki, może w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 wydawać polecenia obowiązujące także przedsiębiorców. Polecenia te wydawane są w formie decyzji administracyjnej, podlegają natychmiastowemu wykonaniu i nie wymagają uzasadnienia. Wykonywanie nałożonych na przedsiębiorcę zadań następuje na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorcą przez właściwego wojewodę i jest finansowane ze środków budżetu państwa, którymi dysponuje wojewoda. Prace przygotowawcze, mające charakter planistyczny są finansowane ze środków własnych przedsiębiorcy. Przepisy o zamówieniach publicznych nie mają zastosowania.

W przypadku odmowy przez przedsiębiorcę zawarcia umowy, wspomniane wyżej zadania wykonywane są na podstawie decyzji administracyjnej, która podlega natychmiastowemu wykonaniu.

Specustawa łagodzi wymogi formalne lub odpowiedzialność odszkodowawczą, w szczególności związaną z:

• prawem budowlanym,
• zamówieniami publicznymi,
• skutkami odwołanych imprez turystycznych,
• odpowiedzialnością operatorów dworców oraz przewoźników w ciągu 180 dni od wejścia specustawy w życie.

Specustawa nowelizuje szereg dalszych aktów prawnych, zazwyczaj dotyczących jednostek sektora publicznego.

W razie dalszych pytań prosimy o kontakt z naszą Kancelarią.